TELİF HAKKI

Telif hakkı nedir?

              Kişinin her türlü fikri emeği olan kendi şahsı tarafından üretilen ve meydana getirdiği her şeyi hukuken ve yasalar çerçevesinde koruyan haktır. Telif hakkının doğması için tescile gerek yoktur. Telif hakkı Fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar eserin üretilmesiyle birlikte doğar. Bununla birlikte eser sahibi isterse ülkenin ilgili tescil birimlerinde (mesela Türkiye’de noter ya da Kültür ve Turizm Bakanlığı) isteğe bağlı olarak kayıt tescili yaptırabilir.

Telif Hakkı Neden Gereklidir?

• Fikri Hakların korunması temel insan haklarından biridir
• Yapılmış olan emeğin ve çabanın yasal yollarla koruma altına alınıp güvenli bir şekilde korunmasıdır.
• Telif hakkı Yapılan eserin ebediyen korunmasını sağlayan bir sistemdir.
• Korunmasını istediğiniz fikir ve eserin sizin ölümünüze kadar korunup sizden sonra mirasçılarınıza bırakabileceğiniz bir güvencedir.
• Telif hakları soyut niteliğe sahiptir. Telif hakları ile koruma altına alınan, insan düşüncesinin yarattığı maddi olmayan mallardır. Telif hakları somutlaştığı maddeden ayrı ve bağımsız bir varlık ve hukuki değere sahiptir.
• Telif hakkı sahipleri mali haklara sahiptir. Eser sahibi ve miraşçıları da bu hakkı yasal olarak kullanabilirler.
• Yaratıcı düşünce ürünlerinin ve eserlerinin korunamadığı bir ülkenin gelişmesi mümkün değildir. Eser sahibinin bu konuda hassas davranıp kendi düşünce ve eserini koruma altına aldırmalıdır.

TELİF HAKKI NASIL KORUNUR?  

         Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan eserler, eserin yaratıldığı andan başlayan doğal bir korumadan yararlanır. Eserin herhangi bir kuruma kayıt (tescil) ettirilmesine ya da onaylattırılmasına gerek yoktur.

Ancak eser üzerindeki hakların korunması ve özellikle hak sahipliklerinin belirlenmesinde ispat kolaylığı sağlanması amacıyla bazı işlemlerin yapılması mümkündür.

TELİF HAKKI İHLALİNDE NELER        

                YAPILIR?

Telif Hakkı ihlalinde ceza yada hukuk davası açılabilir.

Ceza davası açılabilecek haller;

• Hukuka aykırı olarak işlenen veya çoğaltılan eserleri satışa arz etme, satma, kiralamak veya ödünç vermek suretiyle ya da sair şekilde yayma, ticarî amaçla satın alma, ithal veya ihraç etme, kişisel kullanım amacı dışında elinde bulundurma ya da depolama,
• Hak sahibi kişilerin izni olmaksızın, alenileşmemiş bir eserin muhtevası hakkında kamuya açıklamada bulunma,
• Bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunma,
• Başkasına ait esere, kendi eseri olarak ad koyma,
•  Bir eserle ilgili olarak yetersiz, yanlış veya aldatıcı mahiyette kaynak gösterme,
• Bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı, tanınmış bir başkasının adını kullanarak çoğaltma, dağıtma, yayma veya yayımlama,
• Bir bilgisayar programının hukuka aykırı olarak çoğaltılmasının önüne geçmek amacıyla oluşturulmuş ilave programları etkisiz kılmaya yönelik program veya teknik donanımları üretme, satışa arz etme, satan veya kişisel kullanım amacı dışında elinde bulundurma
• FSEK 81. madde’de ayrıntıları ile sayılan bandrole ilişkin kurallara aykırı hareket etme.
• Kanunun Ek 4 üncü maddesi uyarınca, dijital iletim de dâhil olmak üzere işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla servis ve bilgi içerik sağlayıcılar tarafından eser sahipleri ile bağlantılı hak sahiplerinin bu Kanunda tanınmış haklarının ihlâli halinde, hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserlerin üç gün içinde içerikten çıkarılması ihtar edilir. Söz konusu istemin yerine getirilmemesi halinde Cumhuriyet savcısına yapılan başvuru üzerine, üç gün içinde servis sağlayıcıdan ihlâle devam eden bilgi içerik sağlayıcısına verilen hizmetin durdurulması istenir. İhlâlin durdurulması halinde bilgi içerik sağlayıcısına yeniden servis sağlanır. Ancak ihlalin durdurulmaması halinde bilgi içerik sağlayıcısının söz konusu fiili FSEK uyarınca suç teşkil eder.

Ceza Davasında İzlenecek Usül;

Eser ya da bağlantılı ya da mali hak sahipleri ya da yetkili meslek birliği tecavüzün gerçekleştiği veya sonuçlarının meydana geldiği yerin savcılığına başvurur. Şikâyet üzerine Cumhuriyet savcısı suç konusu eşya ile ilgili olarak 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre elkoyma koruma tedbirinin alınmasına ilişkin gerekli işlemleri yapar. Cumhuriyet savcısı ayrıca, gerek görmesi hâlinde, hukuka aykırı olarak çoğaltıldığı iddia edilen eserlerin çoğaltılmasıyla sınırlı olarak faaliyetin durdurulmasına karar verebilir. Ancak, bu karar yirmidört saat içinde hâkimin onayına sunulur. Hâkim tarafından yirmidört saat içinde onaylanmayan karar hükümsüz kalır.

HUKUK DAVALARI;

• FSEK 68. madde hükmüne göre izni alınmamış eser sahibi, sözleşme yapılmış olması halinde isteyebileceği bedelin veya bu Kanun hükümleri uyarınca tespit edilecek rayiç bedelin en çok üç kat fazlasını isteyebilir.
• Tecavüzün men´i (önlenmesi) davası
• Tazminat davaları

Hukuk davalarında tazminat olarak manevi ve maddi tazminat talepleri söz konusu olabilir. Önceki bölümlerde sayılan eser sahibinin adını belirtmeme, eseri değiştirme gibi hukuka aykırılıklarda manevi tazminat olarak tarafların mali gücü oranında ve olayın ağırlığı ile orantılı bir para istenebilir. Yayma, çoğaltma, temsil, umuma iletim gibi mali haklara ilişkin olarak da uğranılan zarar ve kar kaybına oranlı bir bedel talep edilebilir. Manevi ve mali haklara tecavüz halinde ek olarak hukuka aykırı hareket eden kişinin bu eylemi ile elde etmiş olduğu kar da talep edilebilir, ancak FSEK 68. madde’ye göre istenmiş olan bedel, bu bedelden düşülür.

FSEK ile ilgili davalar haksız fiil de teşkil ettiğinden Borçlar Kanunu 60. madde gereğince bir ve on yıllık zamanaşımı sürelerine tabidir. Mali haklara tecavüz aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa daha uzun olan ceza zamanaşımı süresi uygulanır. Bu davalar genel hükümlere göre davalının ikametgâhı veya haksız fiilin meydana geldiği yerde açılır. FSEK 66. madde gereğince ayrıca tecavüzün önlenmesi ve kaldırılması davaları davacının ikametgâhı mahkemesinde de açılabilir.

ZORUNLU TESCİL/KAYIT NEDİR?

• Müzik, sinema, bilgisayar oyunları, sinema içeren yerli ve ithal yapımlar, yerli ve ithal bilgisayar oyunları, yerli ve ithal müzik eseri içeren her fikşr ve içerik zorunlu tescil veya kayıt yaptırılmalıdır. Sinema ve müzik eserlerinde filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren film yapımcıları ile seslerin ilk tespitini gerçekleştiren fonogram yapımcıları tarafından,
• Hak ihdas etmek amacı taşımaksızın,
• Sahip oldukları hakların ihlal edilmemesi, hak sahipliklerinin belirlenmesinde ispat kolaylığı sağlanması,
• Mali haklara ilişkin yararlanma yetkilerinin takip edilebilmesi amacıyla,

Sinema ve müzik eserlerini içeren yapımlarının kayıt ve tesciline yönelik zorunlu bir işlemdir.

Zorunlu Kayıt- Tescil Uygulamasının Yasal Dayanağı Nedir?

-5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunun 13 üncü maddesi

-Fikir ve Sanat Eserlerinin Kayıt ve Tescili Hakkında Yönetmelik

Hangi Eser Türleri Zorunlu- Kayıt- Tescil İşlemine Tabidir?

-Müzik eseri içeren yerli ve ithal yapımlar

-Sinema eseri içeren yerli ve ithal yapımlar

-Yerli ve ithal bilgisayar oyunları

YAZILIM SEKTÖRÜNDE TELİF

                HAKLARI

Yazılımlar genel olarak, telif hakları koruması altında olmakla birlikte bazı koşullarda sınai mülkiyet korumasıda sağlanabilmektedir.

Eğer bir yazılım;

• Bir makine veya aygıtla çalışıyorsa
• Bir makine veya cihazı çalıştıran yazılım ise ve ya buna bağlıysa,

O cihaz, makine veya sistemle birlikte, eğer şartları varsa patentlenebilmektedir.

Teknik bir problemi çözen yöntemi geliştiren bilgisayar programı da şartları varsa patentlenebilmektedir.

Bu koruma 6769 sayılı Sınai Mülkiyet kapsamında olup buna ilişkin işlemleri yürütmekle TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ görevlidir. Başvurular TPE kanalı üzerinden yapılmaktadır.